Η διαδικασία επιλογής προϊσταμένων στο ΕΣΠΑ είναι ένα σημαντικό βήμα μπροστά για έναν χώρο όπου μέχρι τώρα δεν είχε προβλεφθεί συγκροτημένη διαδικασία για κάτι τέτοιο ή θητείες για τους κατέχοντες θέσεις ευθύνης. Ως πρώτη εφαρμογή σίγουρα έχει μεγάλα περιθώρια βελτίωσης (σωστά για παράδειγμα επισημαίνουν πολλοί ότι θα έπρεπε να υπάρχει «βάση» τόσο στις γραπτές εξετάσεις όσο και στη συνέντευξη, ακόμη και υπό τον φόβο κατηγοριών για χειραγώγηση των αποτελεσμάτων) και ήδη η ΜΟΔ έχει καταγράψει τις προτάσεις της. 

Ένα προχτεσινό δημοσίευμα, όμως, έχει γίνει αφορμή για τη δημιουργία γενικεύσεων και εύκολων εντυπώσεων. Προφανώς κάθε κριτική είναι θεμιτή, θα πρέπει όμως να λαμβάνει υπόψη όλες τις παραμέτρους και να κρατάει κατά νου ότι δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί όλα τα στάδια, ούτε έχει γίνει εξέταση τυχόν ενστάσεων.

Στο πλαίσιο αυτό, θα θέλαμε να επισημάνουμε τα εξής προς όποιον επιθυμεί να έχει πληρέστερη ενημέρωση:

1) Πρόκειται για την πρώτη φορά που οι προϊστάμενοι στο ΕΣΠΑ επιλέγονται μέσα από ανοιχτή διαδικασία στην οποία έχουν δυνατότητα να καταθέσουν υποψηφιότητα όλοι οι εργαζόμενοι. Παλαιότερα η επιλογή γινόταν χωρίς καν προκήρυξη, με απόλυτο δικαίωμα του εκάστοτε υπουργού να ορίσει τα πρόσωπα της προτίμησής του, χωρίς φυσικά να υπάρχει δυνατότητα ενστάσεων ή προσφυγών. Είναι εύκολο με αυτό το δεδομένο να απαξιώσει κανείς όλους τους υφιστάμενους προϊσταμένους ως κομματικά εγκάθετους ή ανίκανους, δεν είναι όμως έτσι. Το Σύστημα ΕΣΠΑ αποτελείται από ικανά στελέχη που εργάζονται ευσυνείδητα και επιτυχημένα. Θα πρέπει λοιπόν πίσω από τη θέση και τη διαδικασία να βλέπουμε και να αξιολογούμε ξεχωριστά τον κάθε άνθρωπο. 

2) Η διαδικασία επιλογής προϊσταμένων ΕΣΠΑ δεν είναι ανεξέλεγκτη και χωρίς έλεγχο του ΑΣΕΠ όπως ισχυρίζεται το δημοσίευμα, μετά από προφανώς ανακριβείς πληροφορίες. Το Σύστημα Επιλογής σχεδιάστηκε με συνεργασία των υπηρεσιών της ΜΟΔ και του Υπουργείου Οικονομίας, μετά από διαβούλευση με τους εργαζόμενους (έγινε δεκτό πάνω από το 50% των σχολίων που κατατέθηκαν) και έχει τη σύμφωνη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επιπλέον, η όλη διαδικασία εποπτεύεται από επιτροπή με επικεφαλής τον αντιπρόεδρο του ΑΣΕΠ και εκπροσώπους του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΕΚΔΔΑ, πέρα από τη συμμετοχή του γ.γ. ΕΣΠΑ και του προέδρου της ΜΟΔ, γεγονός που διασφαλίζει την απαιτούμενη ανεξαρτησία.

3) Η βαθμολογία των υποψηφίων προκύπτει κατά 65% από αντικειμενικά κριτήρια και κατά 35% από τη συνέντευξη, η οποία είναι αυστηρά δομημένη ώστε να διασφαλίζεται η ισότιμη μεταχείριση όλων των υποψηφίων. Σημειώνουμε εδώ ότι το ποσοστό του 35% δεν θεωρείται υψηλό για τέτοιες διαδικασίες όπως εκτιμά αυθαίρετα το δημοσίευμα, καθώς σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα η επιλογή διευθυντικών στελεχών θα πρέπει να βασίζεται κυρίως σε διαδικασίες συνέντευξης και σε κέντρα αξιολόγησης - assessment centres και όχι στα τυπικά προσόντα των υποψηφίων. Λόγω όμως του ότι για πρώτη φορά εισάγεται στο Σύστημα ΕΣΠΑ η επιλογή προϊσταμένων με ανοιχτή διαδικασία, προτιμήθηκε να περιοριστεί η βαρύτητα της συνέντευξης και να ακολουθηθεί η γενική φιλοσοφία του συστήματος του Δημοσίου, που δίνει ιδιαίτερο βάρος στους τίτλους σπουδών των υποψηφίων.

4) Οι συνεντεύξεις διεξάγονται από Επιτροπές που απαρτίζονται από πρόσωπα εγνωσμένου κύρους (μέλη ΑΣΕΠ, ΕΚΔΔΑ, ΔΕΠ κ.λπ.) με ειδικές γνώσεις ή/και εμπειρία διοίκησης ή/και διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού. Η Επιτροπή Συνεντεύξεων είναι διαφορετική για κάθε θέση. Επίσης κάθε Επιτροπή καθορίζει, με δική της ανεξάρτητη απόφαση, διαφορετικό σετ ερωτήσεων. Οι ερωτήσεις είναι υποχρεωτικά ίδιες για όλους τους υποψήφιους κάθε θέσης και γίνονται από την Επιτροπή με τον ίδιο τρόπο. Επομένως η σύγκριση των υποψηφίων γίνεται ανά θέση και όχι οριζόντια. Έτσι, δεν είναι ορθή η σύγκριση της αριθμητικής βαθμολογίας του ίδιου υποψηφίου σε δύο διαφορετικές συνεντεύξεις, αφού αυτή προέκυψε από διαφορετικές ερωτήσεις και απαντήσεις, διαφορετικούς αξιολογητές, σύγκριση με διαφορετικούς συνυποψηφίους και όλα αυτά συγκριτικά με τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης κάθε φορά θέσης.

5) Δεν είναι επίσης ακριβές, όπως ισχυρίζεται το δημοσίευμα, ότι επιχειρείται η δημιουργία κάποιων τετελεσμένων με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, καθώς η βαθμολογία των συνεντεύξεων είναι επίσημα κατατεθειμένη από την κάθε Επιτροπή Συνεντεύξεων. Η βαθμολογία αυτή είναι δεσμευτική και φυσικά στο παρόν στάδιο δεν μπορεί να τροποποιηθεί είτε έχει ανακοινωθεί είτε όχι. Επιπλέον, μόλις προαναγγέλθηκαν εκλογές διακόπηκαν για λόγους δεοντολογίας όλες οι επόμενες προγραμματισμένες συνεντεύξεις, παρότι κάτι τέτοιο δεν ήταν εκ του νόμου υποχρεωτικό.

6) Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της Επιτροπής που εποπτεύει τη διαδικασία, τα αποτελέσματα για τις θέσεις διευθυντών θα ανακοινώνονταν όλα μαζί αφού ολοκληρώνονταν όλες οι συνεντεύξεις (εντός του Ιουνίου) και γι’ αυτόν τον λόγο δεν είχαν ανακοινωθεί οι βαθμολογίες στις πρώτες θέσεις που εξετάστηκαν. Για να μην υπάρχει όμως οποιαδήποτε υπόνοια ότι κατά την προεκλογική περίοδο μπορεί να γίνουν παρεμβάσεις στις ήδη κατατεθειμένες βαθμολογίες, και καθώς κυκλοφορούσαν φήμες ότι δήθεν οι βαθμολογίες δεν έχουν παραδοθεί από τις επιτροπές συνεντεύξεων, αλλά παραμένουν «ανοιχτές», αποφασίστηκε η ανάρτηση των μέχρι τώρα αποτελεσμάτων, διασφαλίζοντας τη μέγιστη διαφάνεια και την πλήρη ενημέρωση των υποψηφίων.

7) Όσον αφορά τη συγκεκριμένη περίπτωση που επισημάνθηκε, και παρότι είμαστε ακόμη σε στάδιο της διαδικασίας όπου δεν επιτρέπεται η γνωστοποίηση των ονομάτων των υποψηφίων, οφείλουμε να ενημερώσουμε ότι ο συγκεκριμένος υποψήφιος δεν «πήρε μηδέν στα γραπτά», όπως εμφατικά δηλώνει ο τίτλος του δημοσιεύματος, υπονοώντας ότι πρόκειται για άτομο χωρίς γνώσεις, αλλά ότι το γραπτό του μηδενίστηκε για τεχνικούς λόγους που σχετίζονται με το αυτοματοποιημένο σύστημα βαθμολόγησης. Επίσης η απόσυρση του τρίτου υποψηφίου από τη συγκεκριμένη θέση έγινε με δική του αποκλειστικά πρωτοβουλία. Σημειώνουμε εδώ ότι κάθε υποψήφιος είχε δικαίωμα να θέσει υποψηφιότητα σε περισσότερες από μία θέσεις, οπότε αρκετοί είναι αυτοί που στην πορεία αποφάσισαν την απόσυρσή τους από κάποια από τις θέσεις αυτές. Σημειώνουμε επίσης ότι για τη συγκεκριμένη περίπτωση δεν έχουν ακόμη εξεταστεί τυχόν ενστάσεις, ενώ στη συνέχεια θα ακολουθήσει το στάδιο του ελέγχου από την Επιτροπή που εποπτεύει την όλη διαδικασία, προτού οριστικοποιηθούν τα όποια αποτελέσματα. 

8) Σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο οι επιτροπές συνεντεύξεων έχουν ευθύνη να αξιολογήσουν τις διοικητικές ικανότητες των υποψηφίων, συγκριτικά μεταξύ τους και ανεξάρτητα από τη μοριοδότηση των τυπικών τους προσόντων. Σε κάθε περίπτωση οι υποψήφιοι έχουν δικαίωμα να καταθέσουν ένσταση προκειμένου να ελεγχθεί αν τηρήθηκαν οι προβλεπόμενες διαδικασίες και φυσικά διατηρούν και κάθε άλλο νόμιμο δικαίωμά τους μετά τη λήξη της διαδικασίας και την αποκάλυψη των ονομάτων των υποψηφίων. Διευκρινίζουμε επίσης ότι κατά τη μοριοδότηση των εκπαιδευτικών προσόντων δεν γίνεται αξιολόγησή τους, αλλά μοριοδοτείται ενιαία ο ανώτερος τίτλος που έχει ο υποψήφιος με 20 μόρια για πανεπιστημιακό πτυχίο, 80 μόρια για master και 110 μόρια για διδακτορικό.

9) Τέλος, θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι η κύρια κριτική που έχει δεχτεί η όλη διαδικασία δεν είναι ότι ευνοεί κομματικές επιλογές της κυβέρνησης, όπως θεωρεί το δημοσίευμα. Είναι χαρακτηριστική μάλιστα ερώτηση της αντιπολίτευσης στη Βουλή πριν από λίγο καιρό, με την οποία καταγγελλόταν ότι το σύστημα επιλογής δεν οδηγεί σε ευρεία αντικατάσταση των υφιστάμενων προϊσταμένων, οι οποίοι έχουν τοποθετηθεί στις θέσεις τους επί προηγούμενων κυβερνήσεων. Η αντίληψή μας είναι διαφορετική. Το Σύστημα ΕΣΠΑ αποτελείται από ικανά, καταρτισμένα και έμπειρα στελέχη, που δεν πρέπει να τα βλέπουμε μέσα από κομματικές παρωπίδες, όποια κι αν είναι η κυβέρνηση.